پـسـکوه پیرزهی

قلعه بمپور:اين قلعه در 24 كيلومتري غرب ايرانشهر، و در جوار شهر بمپور قرار دارد. بمپور يكي از شهرهاي بسيار قديمي بلوچستان و در مسير لشكر اسكندر مقدوني قرار داشت. اين قلعه از لحاظ ساختاري تقريباً شبيه به ارگ بم است. قدمت تاريخي آن احتمالاً به دوران اشكاني و ساساني مي‌رسد. و نيز بقاياي آثار دوره اسلامي در آن ديده مي‌شود. از اين قلعه به‌ صورت مسكوني و دفاعي استفاده مي‌شد. بمپور تا سال 1233 شمسي مركز حكمراني بلوچستان بود و جنگ‌هاي زيادي در آن رخ داده است. مرمت مجدد آن در دوره قاجاريه توسط حكام محلي صورت گرفته است. در سال 1307 قلعه به توپ بسته شد و خرابي‌هاي فراواني به‌ بار آمد. قلعه بدون دروازه و داراي 2 برج است. 

قلعه سب (seb):قلعه سب واقع در روستاي سب، از بخش سيب و سوران در 45 كيلومتري جنوب غربي شهرستان سراوان قرار دارد. سب در لغت‌نامه دهخدا به معني محلِ چشمه‌ساران فراوان ياد شده است.از حاكمان قلعه مي‌توان محمد شاه را نام برد كه نسبش به شاه نعمت الله ولي مي‌رسد. به ‌دليل تصرف قلعه از طرف حكام وقت كشور در زمان محمد شاه جنگي به مدت نه شبانه روز رخ داد كه باعث تخريب قسمت‌هايي از حصار و ارگ قلعه شد. در زمان سيد غلام رسول قلعه مورد بازسازي و استفاده مجدد قرار گرفت.قلعه در دو طبقه ساخته شده و ديوار آن بيش از 30 متر ارتفاع و حدود 7 متر عرض دارد. قسمت شاه‌نشين با ارتفاع بيشتري، در بالاي قلعه قرار گرفته و گفته مي‌شود در حصار آن 14 برج و در ارگ آن 4 برج وجود داشته و در زمان جنگ از بين رفته است. وجود درز انبساط در ساختمان اصلي قلعه و دسترسي به آب چاه در طبقه فوقاني و وجود لوله‌هاي سفالي هدايت‌كننده آب و مصالح به كار رفته در آن از قبيل خشت و كاه‌گل و چوب درخت خرما و درهاي منبت‌كاري و شاه نشين از مشخصات ويژه اين مجموعه است.

قلعه مچي:قلعه يا كاخ مچي در ناحيه حوضدار در 60 كيلومتري جنوب‌غربي شهرستان زابل، حدفاصل بين شهر سوخته و تاسوكي و در قسمت راست جاده زابل-زاهدان قرار گرفته است.اين بنا در عهد صفويه تا قاجاريه، به ‌عنوان مركز حكمراني خاندان رييسي، از حاكمان محلي بوده از ويژگي‌هاي معماري اين بنا ايوان و گنبدهاي رفيع و عظيم خشت و گلي منحصر به‌فرد و پلان مربع شكل آن با تزئينات ساده چليپا و نيم ستون‌هاي گلي است. مصالح به‌كاررفته در آن چينه و خشت است. اين كاخ هرچند با توجه به عوامل جغرافيايي و سياسي متروك شده است ولي همچنان به عنوان نماد هنر معماري خشت و چينه از دوران صفوي در دشت سيستان از منزلتي ويژه برخوردار است.

قلعه رستم: در 60 كیلومتری جنوب‌غربی شهر زابل قرار دارد و در حال حاضر در اثر عوامل جوی به ویرانه‌ای تبدیل شده است.و چهار برج و دروازه‌ی ورودی آن قابل مشاهده است البته اسكلت‌بندی بسیاری از بناهای آن از جمله طاق‌ها و آب‌انبار پابرجاست و احتمال داده می‌شود چهارصد تا پانصد سال پیش متروک گردیده است. علاوه بر عامل مذكور تغییر مسیر رودخانه هیرمند نیز سبب خرابی آن شده است در این قلعه تاكنون كاوش باستان‌شناسی علمی صورت نپذیرفته اما تكه‌های سفال‌های لعابدار و بدون لعاب ریخته شده حكایت از تاریخ طولانی دارد. در حال حاضر نمای خشت و گلی آن و عظمت آن در بیابان منظره‌ای زیبا بوجود آورده است كه چشم هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌كند.

قلعه سه كوهه:اين قلعه در 19 كيلومتري جنوب غربي زابل و 3 كيلومتري شرق جاده آسفالته زابل-زاهدان در روستاي سه كوهه از توابع بخش شيب آب زابل واقع است. سرپرسي سايكس درباره اين قلعه مي‌نويسد: سردار علي‌خان سرابندي براي همسر خود كه از خانواده سلطنتي بود، قلعه‌اي ساخته كه هنوز هم دژ معتبري به شمار مي‌رود.اين قلعه از قلعه‌هاي معتبر سيستان محسوب مي‌شود و بيش از 200 سال پيش بنا گرديده و تا كنون بناهاي ديگري به آن افزوده شده است.اين قلعه دو تپه از كل سه تپه منطقه را از آن خود كرده است.
قلعه ايرانشهر: اين قلعه بعد از قلعه بمپور از مهمترين قلعه‌هاي ايرانشهر محسوب مي‌شود.در گذشته از آن به عنوان مركز حكمراني بلوچستان استفاده مي‌شد. با توجه به اسناد به جاي مانده ناصرالدوله فرمانفرما كه در سالل 1258 هـ.ق حاكم كرمان و بلوچستان بود، پيشنهاد ساخت يک دژ نظامي بزرگ را در فهرج يا پهره (نام قديم ايرانشهر) به ناصرالدين شاه قاجار مي‌دهد.ناصرالدين شاه در سال 1264 هـ.ق با ساخت قلعه در فهرج موافقت مي‌نمايد و بدين طريق كار ساخت قلعه توسط شخصي به نام حسين معمارباشي كرماني در مدت 7 سال به اتمام مي‌رسد و “قلعه ناصريه” ناميده مي‌شود. پس از آن مركز حكمراني بلوچستان از بمپور به ايرانشهر منتقل مي‌گردد.قلعه ناصريه در زمان حكومت دوست محمدخان باركزائي به قلعه دوست محمدخان معروف مي‌شود و پس از آن اين قلعه در سال 1307 هـ.ش در اختيار نيروهاي دولتي قرار مي‌گيرد و به نام قلعه ايرانشهر شهرت مي‌يابد.قلعه با مساحتي بالغ بر 34225 مترمربع از جمله وسيع‌تريين قلعه‌هاي دوره اسلامي استان با نقشه‌اي مربع شكل به ابعاد 1858185 متر است. معماري قلعه را مي‌توان به دو قسمت تقسيم‌بندي نمود: 1. حصار قلعه 2. مجموعه فضاهاي داخلي

موضوعات مرتبط: اجتماعی
برچسب ها: قعله های استان سیستان و بلوچستانقعله ها